Psychoterapia indywidualna to szczególny rodzaj leczniczego kontaktu terapeuty i klienta. Przy czym czynnikiem leczniczym jest tu osobowość terapeuty, wzbogacona posiadanymi kompetencjami zawodowymi.

W relacji terapeutycznej początkowo terapeuta zajmuje aktywną, wspierająca postawę wzbudzając nadzieję na powrót do zdrowia. W trudnych sytuacjach życiowych, których konsekwencją bywa zmiana ról społecznych (choroba, rozwód, utrata pracy, wydarzenia losowe) terapia zmierza do poszukiwania sposobów oswojenia się z zaistniałą zmianą, jeżeli usunięcie życiowej przeszkody jest niemożliwe.

Problemy związane z doświadczaniem zaburzeń psychicznych i psychosomatycznych (anoreksja, bulimia, zaburzenia lękowe, nerwicowe, depresja i inne)leczone są poprzez pobudzanie zdrowych mechanizmów obronnych przywracających stan równowagi psychofizycznej, poszukiwanie przyczyn zaistniałego stanu rzeczy (wgląd) a także poprzez zmianę sposobu myślenia, interpretacji rzeczywistości, postaw, nawyków i sztywnych przekonań.

Pierwsze 2-3 spotkania mają charakter konsultacyjno-poznawczy i koncentrują się na zasadności podejmowanego leczenia oraz ustalaniu jego celów, dostarczaniu przez terapeutę niezbędnych informacji o regułach współpracy, stawianiu roboczych hipotez co do przyczyn i rodzaju schorzenia (diagnoza). Liczba spotkań trudna jest do określenia, zaś ich częstotliwość zależy od zdolności klienta do wchodzenia w proces terapeutyczny i od możliwości kontynuacji go pomiędzy sesjami samodzielnie.

Kolejne spotkania to nowe porcje bodźców leczniczych inspirujących do przemyśleń w ramach współpracy terapeutycznej rozumianej jako ugłaśnianie swoich przeżyć, zrozumienie ich znaczenia oraz aktywnego poszukiwania powiązań pomiędzy doświadczeniami, objawami a aktualnym problemem.